سوخو پک فا یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت هواپیمایی متحد در روسیه طراحی و ساخته میشود. شرکت سوخو پیمانکار اصلی ساخت این جنگنده است. نمونهٔ آزمایشی این هواپیما که سوخو ت-۵۰ ‪ نام دارد، نخستین پرواز آزمایشی خود را در روز ۹ بهمن ۱۳۸۸ (۲۹ ژانویه ۲۰۱۰) با موفقیت انجام داد. تولید این جنگنده در سال ۲۰۱۰ آغاز شده، نخستین نمونههای عملیاتی آن در سال ۲۰۱۳ به نیروهای مسلح روسیه تحویل داده خواهد شد و تولید انبوه آن از سال ۲۰۱۵ آغاز خواهد گشت.نام پک فا کوتاه شده نام روسی این جنگنده و به معنای «هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده» است. این هواپیما با نامهای «سوخو ت-۵۰»، «برنامه-۷۰۱» و ‪»جنگنده-۲۱» نیز شناخته میشود. جنگنده پک فا پس از ورود به ارتش روسیه، جایگزین جنگندههای میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ خواهد شد. مدل صادراتی این هواپیما نیز در دست ساخت است. نخستین مشتری خارجی این هواپیما نیروی هوایی هند است که در فرایند توسعهٔ مدل صادراتی ت-۵۰ با سوخو همکاری میکند. این جنگنده همتراز جنگندهٔ آمریکایی اف-۲۲ و جنگندهٔ آمریکایی-بریتانیایی اف-۳۵ است. طراحان سوخو معتقدند که پک فا از نظر توانایی فنی و صرفهٔ اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد. یشینهٔ طرح سوخو پک فا به دوران جنگ سرد باز میگردد. اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، شوروی به دنبال ساخت جایگزینی برای هواپیماهای میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ برای عملیات در خط مقدم نیروی هوایی بود. طرح این هواپیمای جنگنده بین شرکتهای هوافضای شوروی به مناقصه گذارده شد. علیرغم تاخیر ناشی از فروپاشی شوروی و مشکلات اقتصادی روسیه در دهه ۹۰، فرایند پژوهش و توسعهٔ این جنگنده ادامه یافت. در سال ۲۰۰۰ طرح سوخو-۴۷ و میگ ۱٫۴۴ از میان طرحهای پیشنهادی انتخاب شدند، و در سال ۲۰۰۲ شرکت سوخو به عنوان سازنده جنگنده پک فا انتخاب شد. هواپیمای پک فا از فناوریهای نوین بکار رفته در میگ ۱٫۴۴ و سوخو-۴۷ استفاده میکند. جنگندهٔ پک فا در کلاس هواپیماهای جنگندهٔ سنگین (۳۲-۳۷ تُن) قرار دارد. روسیه برنامه دیگری را برای ساخت جنگنده نسل پنجم کلاس سبک نیز پیش میبرد که جانشینی برای هواپیمای میگ-۳۵ خواهد بود. ویژگیهای دقیق جنگنده سوخو پک فا هنوز کاملا روشن نیست و برخی از مشخصات آن در حال حاضر از اسرار نظامی محسوب میگردد. اما پرواز در تمامی ساعات شبانهروز، پرواز طولانی با سرعت مافوق صوت، آلودگی صدایی پایین، رادارگریزی، بهرهگیری از مواد ترکیبی جدید، امکان چندین بار سوختگیری هوایی در طی یک پرواز، استفاده از موشکهای نسل آیندهٔ هوا به هوا، هوا به زمین و هوا به دریا، استفاده از رادار پیشرفته، امکان فرار از تلههای اپتیکی و فروسرخ، بهرهگیری از هوش مصنوعی در پرواز و حمله و سامانههای دفاعی خودکار نمونههایی از امکانات این جنگنده هستند. این هواپیما مجهز به دو دم عمودی است و برخلاف جنگندههای متعارف، تمامی بدنهٔ دم قابل حرکت است. نمونه آزمایشی جنگنده سوخو ت-۵۰ به یک جفت موتور جت ۱۱۷-اس مجهز است که هرکدام نیروی پیشرانهای برابر ۱۴٫۵ تُن-نیرو تولید میکند. این موتورها نمونه پیشرفتهتر موتورهای بکار رفته در میگ ۱٫۴۴ هستند. نمونه نهایی هواپیمای پک فا به موتورهای جدیدتری با پیشرانه ۱۷٫۵ تُن-نیرو مجهز خواهد شد. مشخصات عمومی خدمه: ۱طول: ۲۲ متر (۷۲ پا)پهنای بال: ۱۴.۲ متر (۴۶.۵ پا)ارتفاع: ۶/۰۵ متر (۱۹/۸ پا)بال: مساحت ۷۸/۸ متر۲ (۸۴۸/۱ پا)وزن خالی: ۱۸۵۰۰ کیلوگرم (۴۰۷۸۵ پاند)وزن بارگیری: ۲۶۰۰۰ کیلوگرم (۵۷۳۲۰ پاند)بار مفید: ۷۵۰۰ کیلوگرم (بارجنگی) (۱۶۵۳۴ پاند)بیشینه وزن برخاست: ۳۷۰۰۰ کیلوگرم (۸۱۵۷۰ پاند)پیشرانه: ۲× موتور جدید نامگذارینشده تولید انپیاو ساتورن و FNPTSMMPP سالیوت هر یک ۱۷۵ کیلونیوتن بیشینه وزن سوخت: ۱۰۳۰۰ کیلوگرم ۲۲۷۱۱ پاند عملکردسرعت بیشینه: ۲۶۰۰ کیلومتر بر ساعت (۲/۴۵ ماخ) (در ارتفاع ۱۷۰۰۰ متری) (۱۶۱۵ مایل بر ساعت (در ارتفاع ۴۵۰۰۰ پایی))سرعت پیمایش: ۱۳۰۰-۱۸۰۰ کیلومتر بر ساعت (۸۰۸-۱۱۱۸ مایل بر ساعت)برد: ۴۰۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر (۲۵۰۰-۳۱۰۰ مایل)سقف پروازی: ۲۰۰۰۰ متر (۶۵۶۱۶ پا)نرخ اوجگیری: ۳۵۰ متر بر ثانیه (۱۱۸۴ پا بر دقیقه)بارگیری بال: ۳۳۰-۴۷۰ کیلو بر متر ۲ (۶۷-۹۶ پاند بر فیت۲)نسبت نیرو به وزن: ۱/۴بیشینه بار جی : +۱۰/۰ - +۱۱/۰ جی جنگ افزارتوپها: ۱×۳۰ میلیمتری جیش-۳۰-۱جایگاهها: ۱۰×داخلی، ۶×خارجی برایآر-۷۴ام و آر-۷۷ام موشکهای تجهیزات پروازی N050()BRLSAFAR/ اولین اخبار پیرامون پروژه پاک فا در اوایل قرن بیست و یکم میلادی درشرایطی منتشر شد که روسها در دو طرح پیشین خود برای دست یابی به یک جنگندهنسل پنجم که بتواند هماوردی برای جنگنده آمریکایی لاکهید F-22 رپتور باشدعملا ناکام مانده بودند. جنگنده های MIG-29 و SU_27 ساخته شده توسط میکویان و سوخو، برای سالهابدنه اصلی نیروی هوایی شوروی و روسیه فدرال کنونی را تشکیل می دادند اماظهور طرح های جدید غربی برای جنگنده های نسل جدید از اواخر دهه هشتاد وحتی پیش از فروپاشی شوروی این شرکتها را واداشت تا بدنبال جانشینی شایستهبرای ساخته های موفق خود باشند بر همین اساس در ژوئن 1986 پس از تحقیقاتاولیه از سوی دولت، دو مزایده طراحی جنگنده نسل بعدی یکی برای یک جنگندهسنگین موسوم به MFIبه درخواست دیگری برای یک جنگنده سبک ( (LFI ارائه شد. میکوبان طرح MFI (MIG1.42) را بدست گرفت که اولین و تنها نمونه آن (تحتعنوان 1.44) در 1944 تکمیل گردید اما در شرایطی که تنها دو پرواز آزمایشیپروژه آن هم با تاخیر بسیار در آوریل سال 200 انجام گرفت برنامه متوقفگردید.از سوی دیگر سوخو نیز برای برنامه LFI طرح S-32 را بر اساس سازهاصلی جنگنده های خانواده های خانواده فلانکر در دست تکمیل قرار داد اما ازآنجا که پروژه LFI در اوایل دهه 90 متوقف گردید از آن پس این طرح نیز ازرقبای MFI به شمار می رفت. سوخو برای این طرح که بعد ها S-37 تغییر نام پیدا کرد (رسما این جنگنده راSU-47 برکوت نیز می نامند) با برگزیدن شیوه نامعمول بالهای پیشگرا پولبیشتری را نیز صرف برنامه نمود این جنگنده هم اگرچه تاکنون بیش از 200پرواز آزمایشی و نمایشی را پشت سر گذاشته اما تنها توانست عنوان اثبات گرفناوری و جنگنده پایه برای تکمیل پاک فا را برای خود دست و پا کند. در مرحله بعد پس از متوقف خوانده شدن هر دو برنامه پروژه پاک فا از سویسوخو در قالب دو فاز به دولت پیشنهاد شد که شامل یک جنگنده دو موتورهسنگین با توان خروجی 180 کیلو نیوتن و یک جنگنده تک موتوره سبک که قراربود مجهز به موتوری با بیشینه رانشی برابر با +200 کیلو نیوتن باشد میگردید اما نظر وزارت دفاع با توجه به محدودیت های بودجه بر روی جنگنده ایمیان وزن با ترکیبی از خواص هر دو جنگنده قرار داشت. در نهایت پس از موافقت سوخو، قرار داد اولیه پروژه پاک فا در فوریه سال2002 بسته شد و به دنبال آن طرح پیشنهادی سوخو تا آوریل همان سال موردتایید دولت قرار گرفت تا داستان جنگنده نسل پنجم روسیه رنگی دیگر به خودگرفت. تهیه اولین طرح ها و بحث و بررسی های اولیه با نیروی هوایی بر سرچگونگی جنگنده نسل بعدی میان سوخو و نیروی هوایی دست کم دو سال به طولانجامید تا سرانجام در اواخر 2004 میلادی اولین طرح های T-50 بر روی کاغذمورد قبول نیروی هوایی روسیه واقع شد و سخنگوی نیروی هوایی روسیه اعلامنمود که پروژه PAK FA وارد مرحله بعدی خود و گسترش پژوهش بر سر ساخت اولینپیش نمونه جنگنده نسل پنجم گردیده. اگرچه رسما طرح کلی پروژه T-50 در دسامبر 2004 قطعی شده بود اما مجموعانیازها و مفاهیم برنامه همچنان در حال تغییر بود. در ژانویه 2006 ژنرالوالدمیر میخاییلو یکی از فرماندهان نیروی هوایی روسیه درخواست نمود بیشینهسرعت جنگنده که در طرح پیشنهادی 2.15 ماخ پیش بینی شد به 2 ماخ کاهش یابد.در این حالت اگرچه جنگنده پیچیدگی کمتری می یافت اما مشکل اینجا بود کهاین موضوع بر کارایی رزمی نیز تاثیر گذار بود در فاصله کمتر از یک ماه ازاین اظهار نظر مدیر عامل شرکت سوخو میخاییل پوگوسیان تایید کرد که اینموضوع نیاز به انجام بررسی های بیشتر به منظور بهسازی طرح اولیه دارد چراکه می بایست برای تغییر بیشینه سرعت در زمینه ابعاد و وزن جنگنده تغییراتیصورت گیرد. طرح پاک فا از زمان شکل گیری تا پیاده سازی در چندین نوبت دچار تغییرشد و عملا تا زمان رونمایی از طرح نهایی هیچ کس از ماهیت واقعی ظاهر پاکفا اطلاع نداشت اگرچه هنوز اطلاعات بسیار محدودی در زمینه مراحل طراحی پاکفا منتشر شده ولی امروزه به درستی می توان حدس زد که بسیاری از این طرح هاعملا قابلیت اجرایی نداشتند. زمانی که بحث طراحی اولیه پاک فا پس از اتمامبرنامه های MFI و LFI مطرح گردید اولین نگرش طراحی جنگنده براساس دو طرحپیشین بود که البته در نهایت گرایش بیشتری به سوی طراحی بر پایه طرحاثباتگر فناوری S-37 سوخو بدون بالهای پیشگرا که در ابتدا با بالهای صلیبیشکل و بعد ها با بالهایی با پس گرایی نسبتا کم ارائه گردید قرار داشت اماتقریبا هیچیک از طرح های ارائه شده نتوانست موفقیت لازم را کسب نماید تادر نهایت بر اساس ترکیبی از مزایای هر یک و همچنین نگاهی به طرح جنگندههای سوخو 27 طرح نهایی تهیه گردید. مراحل طراحی و تکمیل اولین پیش نمونه T-50 تقریبا در سکوت کامل خبری دنبالشد گرچه در سال 2007 چندین عکس گرافیکی از نمای احتمالی پاک فا توسط NPOSaturn انتشار یافت که به ظاهر کنونی سوخوی T-50 بسیار شباهت داشت هرچندتا آن تاریخ نیز هنوز اطلاعات دقیقی در زمینه برنامه در دسترس نبود. برنامه و بودجه : تا سال 2005 میلادی 40 درصد از کل هزینه های برنامه بر عهده شرکت سوخوو 40 درصد دیگر نیز توسط شرکتهای پیمانکار تولید کننده تجهیزات جانبی(مانند رادار) تامین میگردید 20 درصد باقی مانده نیز مستقیما توسط وزارتدفاع پرداخت گردیده بود که البته بدنبال افزایش چند نوبته هزینه ها تا سالبعد بخش کوچکی از این بودجه توسط وزارت صنایع و معادن روسیه نیز تامین گردیده. در سال 2007 به دنبال اظهار تمایل هندوستان برای پیوستن به برنامه جنگندهنسل پنجم روسیه موافقت نامه ای میان طرفین به امضا رسید که براساس گزارشآسیا تایمز میخاییل پوگوسیان اظهار نموده بود که قرار است بودجه برنامهبصورت 50 50 میان روسیه و هند تقسیم گردد که بر این اساس مجموع سهم هر دوسرمایه گذار تا پایان پروژه به 8 تا 10 میلیون دلار بالغ می گردید و ازاین رو هندوستان خواستار مجموعا 250 فروند از جنگنده نهایی پاک فا میگردید که بیشتر آنها می بایست نمونه دو سرنشینه سفارشی مخصوص نیروی هواییهند باشد. در سال 20010 مشخص شد که صنایع هواپیمایی هند (HAL) سهمی 20 درصدی ازطراحی پاک فا را نیز از آن خود نموده که این سهم شامل سهیم بودن در طراحیکامپیوتر عملیات و تجهیزات ناوبری، نرم افزار های مورد نیاز و نمایشگرهایچند حالته کابین می گردید. بر اساس برنامه بودجه ای که شرکتهای درگیر پروژه پاک فا به موافقت دولترسانده اند قرار است پاک فا رسما تا 2015 پس از اتمام تمامی آزمایشات واردخدمت گردد هرچند تا همین امروز هم این پروژه تاخیر های زیادی را تجربهنموده است چرا که در ابتدای پیش بینی تکمیل اولین نمونه برای سال 2007 شدهبود که نهایتا تاریخ رسمی پایان 2009 اعلام شد آن هم در شرایطی که الکسیفدروو مدیرعامل شرکت متحد هوانوردی در مورد آماده شدن پیش نمونه پاک فا تاپایان 2009 برای انجام اولین تست های پروازی ابراز تردید نموده بود وسرانجام در اواخر 2009 وزیر دفاع جمهوری فدرال روسیه سرگی ایوانف در طی یکمصاحبه مطبوعاتی اظهار امیدواری کرد که اولین پرواز جنگنده نسل پنجم اینکشور در اوایل سال 2010 میلادی صورت پذیرد به هر شکل ظاهرا سوخو و شرکتهایدرگیر در پروژه با وسواس تمام توانسته اند تا حدودی خود را به برنامه ازپیش تعیین شده برسانند آن هم در شرایطی که بسیاری از پروژه های تولیدجنگنده امروزه به کندی پیش می روند گرچه پاک فا هنوز تا ورود به خدمت راهیدراز در پیش دارد. طراحی : پروژه پک فا از بدو شکل گیری به عنوان جایگزین برنامه های ناکام قبلیدر رقابت با برنامه جنگنده های نسل پنجم جدید آمریکا F-35 و بخصوص F-22 پابه میدان رقابت گذاشت در نتیجه بسیاری از هم اکنون در حال تحلیل شانس هایاین طرح جدید در برابر جنگنده های ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکاهستند.اما سوخوی T-50 یا آن طور که ناتو بر آن نام نهاده فایرفاکس(روباهآتشین) چگونه جنگنده ای خواهد بود؟ فایرفاکس جنگنده ایست کشیده تر از F-22رپتور٬ با دهانه بال بزرگتر اما مساحت بال یکسان در عین حال سبکتر٬ وزنخالی T-50 برابر با 18,500 kg اعلام شده یعنی چیزی بیشتر از یک تن سبک تراز وزن خالی اعلام شده برای رپتور بر این اساس پیشبینی می شود از نظرطراحی ظاهر جنگنده از بسیاری نقاط به طرح اولیه رپتور شباهت های بسیاریدارد با این تفاوت که ساختار کلی آن شدیدا از جنگنده های پیشین Su-27 نشاتگرفته شده در واقع می توان به نوعی T-50 را یک SU-27 نسل پنجمی دانست. ازنظر کلی می توان گفت که پک فا با جنگنده Su-35S نکات مشترک زیادی داردهرچند در مفهوم پایه ای. این جنگنده از دو دم عمودی تمام متحرک نسبتا کوتاه (از باباستانداردهای روسی) استفاده می کند (بدون رادر) که در ویدئوی انتشار یافتهاز پرواز جنگنده از نظر کلی بسیار شبیه به شیوه مورد استفاده در رقیبناکام جنگنده رپتور YF-23 دیده می شود لبه حمله متحرک بالها نیز توسعهداده شده که مانند یک کانراد(پیش بال) برای جنگنده عمل می نماید . پیشنمونه ای که در 29 ژانویه پرواز آزمایشی 40 دقیقه ای خود را برای اولینبار پشت سر گذاشت به یک جفت موتور توربوفن بهسازی شده AL-31F مجهز بود ایندر حالیست که از ابتدا قرار بود اولین پروازهای پیش نمونه اولیه با موتورهای 117S ناپو ساترن صورت پذیرد در نتیجه مشخص است که موتورهای جنگندههنوز به بهره برداری نرسیده اند. گفته می شود پک فا در دو ضمینه مشخصا از رپتور برتر خواهد بود در درجهاول T-50 جنگنده ایست به نسبت چابکتر و دوم آنکه سوخو از هم اکنون مدعیستپک فا توانایی حمل وزن مهمات بیشتری نسبت به رپتور را داراست اما در مقابلآمریکایی ها مدعی هستند که احتمالا ضریب رادار گریزی T-50 به نسبت قابلتوجهی از رپتور پایین تر است هر چند این موضوع چندان هم بدور از واقعیتنیست چرا که اگرچه در بدنه جنگنده روسی عمدتا از کامپوزیت استفاده شده امادر عین حال همچنان در بسیاری نقاط فلز بکار رفته و مشخص نیست که آیا درنمونه نهایی این موارد اصلاح خواهند شد یا خیر بجز این مورد هنوز سوالاتبی پاسخ زیادی وجود دارد همچون ورودی های هوای بزرگ موتور و شکافهای هوایاضافی به سبک جنگنده ها فلانکر به علاوه شکل کاناپی به همراه ردیاب مادونقرمز جلوی کابین از مهمترین مواردی هستند که به راحتی باعث افزایش سطحمقطع راداری جنگنده می گردد این موارد از جمله سوالاتی هستند که هنوزپاسخی به آنها داده نشده. از نظر جنگ افزاری گفته می شود پک فا دارای 10 جایگاه داخلی و دوجایگاه خارجی جنگ افزار است که بر این اساس خواهد توانست تا 8 فروند موشکراداری فعال R-77 آدر یا دو بمب لیزری 1500 کیلوگرمی (ویا ترکیبی از هردو) را در محفظه داخلی تسلیحات خود حمل نماید این در حالیست که رپتور بهصورت استاندارد می تواند در محفظه داخلی خود 6 فروند موشک میانبرد امرام و2 موشک کوتاه برد سایدوایندر را با خود حمل نماید از این نظر هر دو جنگندهتقریبا در یک مرتبه قرار می گیرند جز آنکه به صورت کلی برد تایید شده آدرنسبت به امرام بیشتر است. بجز موارد ذکر شده تقریبا در باقی موارد T-50 درمقام برابری با F-22 قرار می گیرد به عنوان نمونه هر دو جنگنده از بیشینهبردی برابر با دو هزار کیلومتر و بیشینه سرعتی برابر با 1.8 ماخبرخوردارند از این نظر صحبت در ضمینه قابلیت های دیگر فایر فاکس تا انتشاراطلاعات بیشتر کار آسانی نخواهد بود. هنوز اطلاعات خاصی از کابین T-50 انتشار نیافته اما بر اساس تصاویرمنتشره این کابین از دو نمایشگر کریستال مایع به ابعاد 22.9 در 30سانتیمتر به همراه یک نمایشگر سربالای IKSh-1M و سه نمایشگر کوچک در اطرافکابین تشکیل گردیده این جنگنده همچنین از یک رادار آرایه فازی با ماهیتینامشخص و برد احتمالی جستجو و رهگیری 350 تا 400 کیلومتر استفاده خواهدنمود که انتظار می رود اولین نمونه تکمیلی آن در اواخر سال 2010 میلادیآماده یکپارچه سازی با پک فا گردد. در هر حال اگر چه سوخو امید بسیاری دارد که جنگنده خود را برای 2015 بهتولید برساند اما این دیدگاه را می توان بسیار خوشبینانه در نظر گرفت چراکه به عنوان نمونه اولین نمونه آزمایشی جنگنده آمریکایی F-22 در 1990 صورتگرفت و دست کم 15 سال برای تکمیل تا ورود به خدمت آن در سال 2005 فاصلهافتاد و این در حالیست که بسیاری از ملزومات جنگنده روسی همچون موتور ورادار آماده یکپارچه سازی با جنگنده برای آزمایشات پروازی و زمینینیستند.بهر شکل کمی دیرتر یا زودتر پک فا نوید دور جدیدی از رقابت هایفناوری میان روسیه و غرب با محوریت آمریکاست که می تواند چرخ های بسیاریاز شرکت هایی را که در گل های رکود اقتصادی در حال متوقف شدن هستند را بهحرکت در آورد. آینده برنامه سوخو برنامه دارد دست کم 5 پیش نمونه از فایرفاکس را برای آزمایشاتتکمیلی تولید نماید.هرچند رسما اعلام شده که تا 2013 فایرفاکس آماده ورودبه خدمت خواهد بود اما در حقیقت روسها امیدوارند که بتوانند پاک فا را تاسال 2015 برای ورود به خدمت و تولید انبوه آماده نمایند و نیروی هواییروسیه نیز در نظر دارد تا تعداد 200 فروند نمونه تک سرنشینه و 50 فروندنمونه دو سرنشینه آموزشی خریداری نماید اما هنوز مشخص نیست که آیا نیرویهوایی روسیه بودجه کافی برای خریداری این تعداد جنگنده در یک فاصله زمانیکوتاه خواهد داشت یا خیر بخصوص که قیمت هر فروند پاک فا امروزه چیزی درحدود 100 میلیون دلار برآورد شده که دست کم دو برابر جنگنده MIG-29K تولید2009 بحساب می آید. از سوی دیگر هندوستان برخلاف روسیه تاکید بیشتری بر روی نمونه دوسرنشینه پاک فا به عنوان یک جنگنده ضربتی چند منظوره دارد از این روخواهان 200 فروند گونه دو سرنشینه و تنها 50 فروند گونه تک سرنشینه استالبته بر اساس اظهارات اعلام شده گونه دو سرنشینه ضربتی پاک فا زودتر ازسال 2017 به تولید نخواهد رسید در هر شکل T-50 یا هر آنچه پس از این نامخواهد گرفت شروعی ست جدید در بازارهای جنگ افزار جهانی که روسیه امیدواراست با توجه به هزینه های پایین تر آن نسبت به رقیب غربی صادراتیش F-35 وهمچنین توانایی اعلام شده بالاتر آن شانس بیشتری برای یافتن مشتری داشتهباشد از سوی دیگر روسیه نگاهی نیز به مشتریان قدیمی جنگنده های قبلی خوددارد تا بلکه پیشاپیش بازاری مطمئن برای این جنگنده نسل پنجمی فراهم آوردبا تمام این موارد هنوز بسیار زود است تا هر نوع نظری قطعی در باب پاک فاT-50 پیش از افشا شدن اطلاعات بیشتر و یا حضور در نمایشگاه های هواییارائه کرد. پی نوشت:پک فا (PAK FA) مخفف انگلیسی هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده می باشد. ------------------------------------------------------------------------------ جدول مشخصات T-50 PAK FA 20 متر طول 6.05 متر ارتفاع 78.8 مترمربع مساحت بال 18500 کیلوگرم وزن خالی 26000 کیلوگرم بیشینه وزن 2.45 ماخ بیشینه سرعت 4000 تا 5000 برد 350 متر بر ثانیه سرعت اوج گیری