در تازه ترین شمارۀ ماهنامۀ Combat Aircraft Monthly (که در اینجا آنرا مییابید: Combat Aircraft - شمارۀ ژانویۀ 2013 ) , نوشتاری دربارۀ جنگنده های فاتنوم "دی" نهاجا آمده که چکیده وار در پایین فهرست میشوند: ایران 32 فروند فانتوم "دی" را تا سال 1968 دریافت کرد.آنها نخست در پایگاه های مهرآباد و شیراز قرار گرفتند.5 فروند از این جنگنده بمب افکن ها تا پیش از بهمن 1357 سرنگون/نابود شد.نخستین درگیری ِ برنامه ریزی شده ای که بنا بود "دی" ها انجام دهند و هرگز روی نداد, گمارش "اروند رود" نام داشت که بنا بود در سال 1969 , بغداد را بمباران کنند.در سال 1970 نیروی هوایی 8 فروند "دی" را به قبرس فرستاد و آنها زیر فرماندهی "UN" , چندین گمارش "CAS" (=پشتیبانی نزدیک هوایی) در برابر نیروهای یونانی انجام دادند. در تابستان 1976 , بیش از 100 فروند F-5E/F و F-4E/D در گمارشهایی برای کمک به شاه افغانستان از پایگاه های زاهدان و چابهار بپرواز در آمدند.در زمستان 1976 نیروی هوایی 8 فروند "دی" را در جنگ "ظفار" برای کمک به پادشاه عمان به آن کشور فرستاددر 1977 همۀ "دی" ها در مهرآباد جای داده شدند و گردان آموزش هوایی 11 را برقرار ساختند.پس از بهمن 1357 که هیچ پرواز آموزشی انجام نمیشد, بیشتر ناوگان "PMC" (="کم و بیش عملیاتی") بودند وتنها 8 فروند "FMC" (="کاملا عملیاتی") بودند, 6 فروند زیر بازسازی/نوسازی سنگین بودند و از کمبود "قطعه" رنج میبردند, 4 فروند بگونه ای بهینه سازی شده بودند که هم بمبهای لیزری را پرتاب کنند و هم سامانه های ناوبری و پدافندشان کارا تر شده بود ؛ و روی 4 فروند دیگر نیز کارهای بهینه سازی شدن داشت انجام میگرفت.در 23 سپتامبر 1980 (روز دوم جنگ) 7 فروند از "دی" ها و 5 فروند از "ایی" های مهرآباد در گمارش 138 فروندی بدرون عراق پرواز کردند.در روز سوم جنگ فرماندهی نهاجا فرمان داد تا پلهای راهبردی (=استراتژیک) عراق را "دی" ها بزنند. از 6 فروند "دی" ِ لیزری, دو فروند پلی را در بصره نابود کردند...شوربختانه یکی از "دی" ها را پدافند عراق با موشک زمین به هوا زد که خلبانانش آنرا تا نزدیکی شیراز آوردند ولی از جایی که نمیشد فرود آمد, از هواپیما بیرون پریدند و هواپیما سرنگون شد. در روز 26 سپتامبر نیز 2 فروند دیگر از "دی های لیزری" برای زدن بصره پریدند که شوربختانه پس از گمارشی پیروزمندانه, در بازگشت هردو فروند را پدافند نیروی دریایی ایران با موشکهای RIM-66 زد که هردو سرنگون شده و خلبانانشنان نیز جان باختند.بازهم شوربختانه چند روز پس از آن هم یکی دیگر از "دی" ها که برای درگیر شدن با هواپیماهای ِ عراقی که برای زدن ِ تهران آمده بودند, بلند شده بود را نیز پدافند تهران با موشک هاگ MIM-23B سرنگون ساخت.در بهار سال 1982 , 12 فروند از "دی" های گردان یازدهم برای کمک به آزادی ِ خرمشهر به دزفول فرستاده شدند. در این میان باز سامانه های پدافند هوایی ایران دچار نرسپان (=اشتباه) شدند و بسوی دو فروند از "دی" ها تیراندازی کردند که خلبانان توانستند هردو را بزمین بنشانند, یکی بشناسۀ 6711-3 را توپخانۀ بدافند زد... که هم با این تیراندازی و هم در فرود به این پرنده آسیب رسید که خوشبختانه سپس بازسازی شد و به پرواز برگشت؛ ولی دیگری را که یک موشک زمین بهوا به آتش کشاند, پس از فرود نابود شد. رویهمرفته گمارش آزادسازی خرمشهر برای نهاجا نیز بسیار پیروزمندانه بود, چراکه 55 فروند از هواپیماهای عراقی نابود شد....خرمشهر نیز آزاد شد.در سالهای پایانی ِ جنگ, بیشتر "دی " هایی که باز مانده بودند, "PMC" بودند چراکه ردیاب (=رادار) و یا برخی سامانه های دیگرشان کار نمیکرد. همچنین این ناوگان از کمبود "قطعه" رنج میبرد.آنچه از ناوگان مانده بود یا از پایگاه امیدیۀ گمارشهای CAS انجام میدادند و یا مهرآبادی ها آموزشهای پیشرفتۀ جنگنده و تیراندازی (="گانری") را انجام میدادند. پس از پایان جنگ که کم و بیش نیمی از ناوگان "دی" ها نابود شده بود, بازماندۀ آنها بفرمان سرهنگ ستاری فرماندۀ نیرو, به پایگاه چابهار فرستاده شد.در چابهار , چند فروندی از دی ها که هنوز ردیابشان کار میکرد , گمارش های QRA (=آمادۀ واکنش ِ تند) را انجام میدادند .... بیشتر سامانه ها فرسودگی داشت و این به سرنگونی یک فروند از آنها در سالهای آغازین دهۀ 1990s انجامید.در سالهای آغازین دهۀ 2000s سرانجام ستاد نهاجا فرمان بازسازی سامانه های رزمی ناوگان اف 4 دی را داد و اینگونه چند فروند دوباره توانایی رزمی خود را بازیافتند.در سال 2008 , نهاجا پیشنهاد پِیرنگ ِ "دوران" (=طرح دوران) را که IACI داده بود را پذیرفت....این پیرنگ دارای دو بخش بود؛ در بخش نخست سامانه های ناوبری بازسازی/بهینه سازی میشد و در بخش دوم سامانه های جنگ افزاری.بخش نخست, قرار دادن MFD و یک ردیاب چینی و برخی سامانه های ناوبری ایرانی را در بر میگیرد.بخش دوم , قرار دادن HUD چینی و ساختار سازی برای موشکهای چینی PL-7 و PL-12 , ردیابهای هشدار دهندۀ چینی و سامانه های خاشه(=Chaff) و شرارۀ(=Flare) ایرانی را در بر میگیرد.بخش نخست در بهار 2010 با سمیکشی ِ دوبارۀ یک فروند "دی" ِ 44 ساله آغاز شد...کار روی دماغه برای جاسازی ردیاب چینی وووو...سر انجام پس از 25000 ساعت کار در 20 ماه, هواپیما برای آزمایشاهای زمینی در زمستان 2011 (پارسال, همین روزها) آماده شد و پس از پنج پرواز ِ FCF (=پرواز وارسی سامانه ها) این پرنده پروانۀ پرواز بر فراز تهران را در روز 16 مارچ 2012 (روز ارتش) گرفت. برنامه های پیرنگ دوران همینک دارند روی دومین فروند از "دی" ها انجام میشوند....کارها روی این پرنده مبیایستی تا نوامبر 2012 بپایان میرسیده باشد.در 2009 گفته میشد که ستاد نهاجا بر آن شده که پایگاه کنارک را ببندد و "دی" ها و میراژهایش را تا 2011 بازنشسته کند, ولی پس از بودجه ای که برای بازسازی ناوگان اف 4 دی و میراژ فراهم آمد, خوشبختانه دست از این کار کشیدند.همۀ "دی" های نهاجا بناست تا سال 2015 بهینه سازی های "پیرنگ دوران" را دریافت کنند و تا سال 2025 پروازی نگه داشته شوند....تا آنزمان این پرندگان 60 ساله خواهند شد!