کاملترین دایره المعارف فارسی نظامی

حدود ۴۰ سال پیش اکثر پروژه های نیروی هوایی آمریکا برای ساخت هواپیماهای جنگنده کوچک با قدرت مانور بالا بود ولی چندی بعد (حدود یک دهه) شیوه های طراحی تغییر کرد و دیگر طراحان و مهندسان توجه خود را به مسایلی مانند سرعت زیاد، ارتفاع بالا و تقویت سیستم های راداری متمرکز ساختند تا هواپیماهای جنگنده کمتر از تهدیدات دشمن بیم و هراس داشته باشند. این مشخصات را به خوبی می توان در جنگنده F-4 آمریکایی ساخت شرکت مک دانل داگلاس ملقب به شبح «phantom که کشور ما هم چندین فروند از این مدل را داراست» دید. هواپیماهای جنگنده F-4 یکی از بازوان پرتوان نیروی هوایی آمریکا در زمان جنگ ویتنام بودند و نکته قابل توجه استفاده دومنظوره از آنها بود زیرا F-4ها علاوه بر نیروی هوایی به نیروی دریایی نیز کمک می کردند. طراحی F-4 در ابتدا طرحی برای ساخت یک هواپیمای رهگیر شکاری بود و به همین علت موتورهای قوی جت (نسبت به زمان خود)، سرعت اوج گیری بالا و قدرت حمل موشک های هدایت شونده، همگی مسایلی بودند که مهندسان برای یک هواپیمای رهگیر در نظر گرفته بودند تا F-4 بتواند در ارتفاعات بالا هواپیماهای پایین تر از خود را هدفگیری کند. البته در جنگ ویتنام هواپیماهای F-4 تنها در نقش جنگنده عملیات انجام دادند. رقیب بسیار سرسخت آن زمان هواپیمای F-4، هواپیمای میگ (Mig-21) روسی بود که البته F-4ها توانمندتر بودند. بعد از جنگ ویتنام طراحان آمریکایی شروع کردند به رفع نقایص F-4ها تا بتوانند نسل جدیدی از هواپیماهای جنگنده را معرفی کنند زیرا چندین فروند F-4 در جنگ نابود شده بود. مشکلات و نواقصی مانند شناسایی سهل و آسان رادارهای دشمن، برد و دید کم راداری که این امر باعث می شد تا خلبانان برای نشانه گیری و هدف یابی به نزدیکی هدف بیایند و شلیک کنند که باعث می شد تا پدافندهای دشمن آنها را شناسایی و نابود کنند این مشکلات به نسبت در هواپیماهای جنگنده بعدی کمتر دیده می شود (به عنوان مثال در جنگنده های F-14 و F-15). در هواپیمای جنگنده F-15 خصوصیات دید راداری بسیار وسیع (۳۶۰ درجه حول هواپیما)، قدرت مانور بسیار بالا و سرعت مافوق صوت باعث شد تا لقب عقاب را بگیرد و یکی از محبوب ترین هواپیماهای نیروی هوایی آمریکا شود که نسبت به هواپیما F-4 بسیار پیشرفته تر، سریع تر و بلندپروازتر بود. F-15 جزو اولین هواپیماهایی بود که با موشک های مدرن اسپارو (Sparrow) تجهیز شد. در تمامی موارد F-15 نسبت به F-4برتری داشت به جز یک مسئله و آن هم هزینه سنگین ساختش بود. این جنگنده می تواند با سرعت ۵/۲ ماخ در ارتفاع ۶۵ هزارپایی پرواز کند.باز هم بعد از مدتی نیروی هوایی آمریکا با صرف بودجه های هنگفت ، برای رفع تمامی نیازهایش،به فکر ایجاد قوی ترین نیروی هوایی دنیا افتاد و سریعاً شرکت های بزرگ صنعت هوافضا را «البته تنها شرکت های آمریکایی» مانند بوئینگ، لاکهید مارتین، نورثروپ، مک دانل داگلاس و... را دعوت به همکاری کرد و با ایجاد رقابت های سخت میان آنها به هدفش رسید. نیروی هوایی آمریکا به این شرکت ها اعلام کرد که طرح های مفهومی (Concept) بهترین جنگنده ای را که می توانند بسازند، اعلام کنند. در مدت کمتر از یک سال چندین طرح از هر شرکت به نیروی هوایی ارایه شد که از میان آنها طرح YF-16 از شرکت جنرال داینامیک و YF-17 از شرکت نورثروپ برگزیده شدند. طرح YF-16 دارای یک موتور توربوفن بود و وزن کمی داشت در صورتی که YF-17 دو موتور جت داشت که از YF-16 سنگین تر و طویل تر بود. بعد از چانه زنی های فراوان بین طرح های موجود سرانجام در سال ۱۹۷۶ طرح F-16 بر F-17 غالب آمد و نیروی هوایی آمریکا به عنوان جنگنده ای برای آینده با آن موافقت کرد. در آن زمان هم نشریات آمریکایی موضع گیری جالبی در مقابل F-16 نشان ندادند و طراحان شرکت جنرال داینامیک برای بهتر جلوه دادن این هواپیما نهایت سعی و تلاش خود را انجام دادند تا در مقابل تهدید لغو قرارداد ساخت F-16 پایداری کنند. به عنوان مثال یکی از مهم ترین رقبای F-16 در یگان هوایی آمریکا هواپیمای F-15 بود که مهندسان شرکت جنرال داینامیک برای صرفه جویی در هزینه ها در ساخت بدنه F-16تنها دو درصد از فلز تیتانیوم استفاده کردند در صورتی که ۲۵ درصد وزن بدنه هواپیمای F-15 از تیتانیوم ساخته شده است. یک سامانه هدایت الکتریکی پیشرفته (Fly-by-Wire) پیشرفته در این هواپیما کار خلبان را بسیار آسان تر کرده است. یکی از مهم ترین نکات هواپیمای F-16 نسبت تحمل بار زیاد به وزن کم بدنه است که می تواند مقدار زیادی از تسلیحات جنگی را در هر پرواز با خود حمل کند. کابین خلبان بسیار پیشرفته است و دید بسیار خوبی حتی نسبت به پشت سر دارد و به گونه ای می توان آن را نوعی جدید از طراحی دانست که در آینده در هواپیمای F-22 نیز استفاده شد. شرکت جنرال داینامیک با انعقاد قراردادی در ۱۳ ژانویه سال ۱۹۷۵ با نیروی هوایی آمریکا موظف شد که یک نمونه ابتدایی عملیاتی از F-16 بسازد طراحان به گونه ای برای ساخت اولین مدل سعی و تلاش کردند که از آن می شد به عنوان یک هواپیمای چند منظوره «نبردهای هوا به هوا و هوا به زمین» استفاده کرد. نسبت به هواپیماهای زمان خود سبک وزن بود و نمونه اولیه آن با نام F-16A تنها ۱۵۶۰۰ پوند وزن داشت که باز هم در مدل های بعدی (B و C و D) تغییرات دیده می شود. از مدل A ۲۰ فروند ساخته شد که تمامی آنها تک سرنشینه بودند. نیروی هوایی سریعاً به فکر تربیت خلبانان ماهر برای هدایت این جنگنده افتاد و به همین علت مدل B دو سرنشینه ساخته شد. اولین پرواز هواپیمای جنگنده F-16A در دسامبر سال ۱۹۷۶ انجام شد و اولین نمونه عملیاتی آن در ژانویه سال ۱۹۷۹ تحویل اسکادران ۳۸۸ پایگاه هوایی هیل (Hill) در ایالت یوتا شد. مدل های بسیار متنوعی از آن ساخته شد. مدل های C و D جایگزینی برای هواپیماهای اولیه A و B بودند که تنها تفاوتشان در سیستم های ایونیک (الکترونیک پرواز) و سیستم های راداری بود. در مدل های C و D رادارها بسیار پیشرفته تر شدند و تسلیحات و موشک های مدرن بر روی هواپیما نصب شد و تا نوامبر سال ۱۹۸۱ تمامی آنها به نیروی هوایی تحویل داده شد. همان طور که می دانید یکی از مهم ترین قسمت های طراحی هواپیما موتور آن است. برای ساخت موتور نیز از شرکت های مجرب موتورسازی جنرال الکتریک و پرت و ویتنی دعوت به همکاری شد. F-16 یک موتور بود و به همین علت باید از یک موتور بسیار پرقدرت استفاده می شد مدل های F-100 از شرکت پرت و ویتنی و F-116 از جنرال الکتریک پیشنهاد شدند که هر دو توربوفن هستند و بازدهی خوبی دارند هرکدام از آنها حدود ۱۲۱۵۰ کیلوگرم نیروی پیشران تولید می کنند تا با چنین قدرتی سرعت هواپیما به دو ماخ (حدود ۱۵۰۰ مایل در ساعت) برسد. برد پروازی ۳۹۰۰ کیلومتر برای یک بار سوختگیری نشان دهنده مصرف نسبتاً پایین سوخت آن است. تمامی F-16ها مجهز به یک مسلسل M61A1 هستند که می تواند ۵۰۰ تیر در دقیقه (هشت تیر در ثانیه) شلیک کند. آویزگاه های خارجی بر روی بال ها و بدنه اصلی می تواند در هر پرواز چندین موشک را با خود حمل کند که برای معرفی تسلیحات قابل حمل توسط یک F-16 احتیاج به چندین صفحه روزنامه است. در کل یکی از بهترین هواپیماهای جنگنده است که نیروی هوایی آمریکا تمامی آنها را برای ورود به قرن جدید پیشرفته تر و به روز (Update) کرده است. مشخصات : - وظیفه : جنگنده چند منظوره - مبنای قدرت : یک موتور توربوفن - نیروی پیشران : 12150 کیلوگرم - پیشینه وزن برخاستی : 16875 کیلو گرم - طول : 12.8 متر - ارتفاع : 2.8 متر - فاصله دوسر بال : 9.8 متر - سرعت : دو ماخ - سقف پرواز : 15000 متر - برد : 3900 کلیومتر