کاملترین دایره المعارف فارسی نظامی

مقدمهایده ی ساخت SP زمانی به وجود آمد که شرکت Pan Am درخواست یک جت دور برد تجاری با حداکثر وزن بارگیری و طی کردن مسافت های طولانی بدون توقف بین توکیو و نیویورک را داد و پس از پان آمریکن ایران ایر هم به جمع متقاضیان  SPپیوست تا پرواز های تجاری بدون وقفه خود از تهران تا نیویورک را که دور ترین مسافت زمان خود بود را پوشش دهد.اولین تقاضای پان آمریکن در سال 1973 بود و اولین نمونه این جت در سال 1976 تحویل شد. بویینگ 747 اس پی برای دستیابی به دو هدف طراحی شده بود:یک فروند Boieng 747-SP خطوط هوایی Pan Am1- رقابت با هواپیما های DC-10 و L-1011که این نیاز به رقابت نشان از فقدان یک جت تجاری دوربرد پهن پیکر  داشت.2- نیاز به یک هواپیمای پهن پیکر مناسب برای مسافت های طولانی در اوایل دهه ی 70یک فروند هواپیمای DC-10 متعلق به لوفتانزادر این موارد شرکت بویینگ فقط به یک هواپیمای دوربرد نیاز نداشت بلکه به یک جت با سرعت کروز بالا هم نیازمند بود.تولید SP از سال 1976 تا 1983 ادامه داشت اگرچه آخرین اس پی در سال 1987 برای خطوط هوایی ابوظبی که یک هواپیمای VIP بود ساخته شد.SOFIA یک نمونه ی خاص از 747 های SP بود که برای مقاصد ستاره شناسی و نجوم ساخته شد, که حامل یک تلسکوپ 2/5 متری برای رصد در ارتفاعات بالا بود. این تلسکوپ و متعلقات آن میتوانست یک طول موج وسیعی را پوشش دهد.بدنه ی کوتاهتر و سکان عمودی بلند تر از تفاوت های طراحی Sp با سایر 747 ها می باشد,  در مقایسه با سایر 747 های معمول این هواپیما از فلپ های یک پارچه استفاده میکند. تا قبل از معرفی Boeing 777-200 اس پی تنها هواپیمایی بود که طول بالهایش از طول بدنه بیشتر بود.اس پی میتوانست 230 مسافر در کلاس 3 و 303 مسافر را کلاس 2( 303 نفر به صورت اقتصادی و 28 نفر به صورت تجاری) . 440 مسافر را در کلاس 1 حمل کند.تا قبل از معرفی 400-747 در سال 1989 اس پی دوربرد ترین جت تجاری بویینگ به شمار می آمد. به غیر از موفقیت های فنی بویینگ نتوانست به خواسته هایش در فروش اس پی دست پیدا کند.با گران شدن قیمت سوخت در اواسط دهه ی 70 و اوایل دهه ی 80 میلادی هم چنین بالا رفتن هزینه ها میزان فروش هواپیمای پهن پیکر 747 اس پی کاهش پیدا کرد و 45 فروند ساخته شده بیشتر در خاور میانه به کار گرفته میشدند.کاربران SPدر مجموع 45 فروند اس پی بین سال های 1974 تا 1989 ساخته شد و تا دسامبر 2008 17 فروند به پرواز خود ادامه دادند, 16 فروند تغیر کاربری دادند و 12 فروند هم در انبار ها منتظر نمایش در موزه هستند.بیشترین آمار تولید این هواپیما در سال 1976 می باشد که 14 فروند از آن تولید شد.کاربران فعال 747 اس پیVIP دولت یمنVIP دولت عربستان و قطر و بحرین و هم چنین عمانخطوط هوایی Las vegasSOFIAهواپیمایی ملی ایرانPratt & whitney به منظور هواپیمای بستر آزمایشخطوط هوایی سوریهمشتریان سابق:شرکت هواپیمایی Pan Am بین سال های 1976-1979 به منظور پیمودن اقیانوس آرام تا آسیا ( توکیو-هنگ کنگ- بانکوک و سنگاپور) و پیمایش اقیانوسیه ( سیدنی- ملبورن و آکلند) و انجام پرواز بین نیویورک تا بحرین 10 فروند 747 SP خدمت گرفت.خط هوایی United Airline هم از سال 1986 تا سال 1994 این هواپیما را برای طی مسیر های ذیل در ناوگان خود عملیاتی نگه داشت:آمریکا به لندن, سائو پائولو, بوینوس آیرس و رییودو ژانیروهواپیمایی ملی ایران( هما) هم در سال 1976 و قبل از انقلاب اسلامی 4 فروند از این جت را برای انجام پرواز های روزانه تهران-نیویورک به خدمت گرفت که در زمان خود طولانی تریم مسیر پروازی جهان به شمار می آمد, شایا به ذکر است که تمامی اس پی های ایران هنوز در حال خدمت می باشند.خطوط هوایی آفریقای جنوبی 6 فروند SP  برای انجام پرواز های ژوهانسبورگ به لندن و سایر کشورهای اروپایی خریداری کرد.تایوان هم 3 فروند SP بین سال های 1979 تا 1986 به خدمت گرفت که به انجام پرواز هایی بین خاور میانه, آمریکا و پاریس پرداختند و آخرین SP  تایوان هم به خطوط هوایی امرات و سپس به Las vegas Sand فروخته شد.Qantas, خطوط هوایی کره , چین, عربستان سعودی از سایر استفاده کنندگان SP بودند!سوانح:در 19 فوریه 1985 یک فروند 747 اس پی خطوط هوایی چین به شماره سریالN4522V  با 273 مسافر از چین عازم لس آنجلس بود که موتور شماره 4 آن از دست رفت. هنگامی که خدمه هواپیما سعی در بازیابی موتو از دست رفته داشتند هواپیما از ارتفاع 41000 پا با شتابی بین 4/8 جی تا 5/1 جی ارتفاع کم میکرد و در ارتفاع 9500 جایی در فر ودگاه بین المللی سانفرانسیسکو فرود اظطراری انجام داد که در طی آن 2 مسافر زخمی شدند و بدنه ی هواپیماه آسیب زیادی دید.در اکتبر 1998 موتور یک فروند 747 اس پی خطوط هوایی آفریفای جنوبی اندکی پس از تیک آف از دست رفت و خساراتی به موتور 4 و بال هواپیما وارد شد و منجر به آتش سوزی شد و هواپیما مجبور به فرود اظطراری شد و تمامی 66 مسافر در سلامتی کامل هواپیما را ترک کردند ولی هواپیما از رده ی عملیاتی خارج شد.هواپیمای Boeing 747-Sp ایران ایرمشخصات Boieng 747- SP خدمه: 3 نفر( 2 خلبان و یک مهندس پرواز)ظرفیت: 331 مسافرطول: 56/31 مترفاصله ی دو نوک بال: 59 مترمساحت بال هه: 551 متر مربعوزن خالی:152780 کیلوگرمحداکثر وزن تیک آف: 304000 کیلوگرمپیشرانه: 4 موتور Pratt& whitney JT9Dحد اکثر سرعت: 1095 کیلوکتر بر ساعت, 535 نات,  0/92 ماخسرعت کروز: 990 کیلومتربرد: 12325 کیلوکتر با 273 مسافرمنبع: en-wikipedia.com