با احیای نوعی سوختگیری در سوخو-24های نهاجا این بمب افکن تاکتیکی، توانایی رسیدن به مسافت بیش از 1800 کیلومتری را با حمل محموله جنگی یافته است؛ بردی که برای ضربه زدن به هر هدفی تا شرق دریای مدیترانه کافی است.

تا پایان جنگ تحمیلی بار تمام عملیات های هوایی در عمق زیاد در خاک دشمن، بر دوش جنگنده بمب افکن بسیار مشهور اف-4 فانتوم بود. این هواپیما با دو مدل دی و ئی به ایفای این مأموریت های خطیر می پرداخت و نتایج بسیار خوبی نیز گرفت. اما نبود سلاح های هدایت دقیق به تعداد انبود و عدم وجود سلاح های دورایستا در آن برهه زمانی، تلفاتی بر ناوگان این پرنده کارکشته وارد کرد. پس از پایان جنگ، با درایت شهید منصور ستاری و سایر کارشناسان نهاجا، هواپیمای بمب افکن تاکتیکی سوخو-24 (ملقب به فنسر یا شمشیرباز) به عنوان یک هواپیمای جنگی با مأموریت تخصصی ضربتی و بمباران خریداری شد.
این هواپیما اما به صورت استاندارد به تسلیحات دورایستا مجهز بود. هر چند که با کارشکنی روسها، از ابتدا با توانمندی کامل عمل نمی کرد ولی چند سال گذشته را باید سالهای تجدید حیات این پرنده برای نهاجا دانست؛ زیرا قابلیت های متنوعی از این پرنده ارزشمند احیا شد. از آن جمله قابلیت سوختگیری این بمب افکنها از یکدیگر بود.
با این امکان، برد پروازی این هواپیما بدون اتکا به سوخت رسان های غول پیکر، افزایش چشمگیری می یابد؛ قابلیتی که جای آن برای فانتوم های نهاجا خالی بود و شاید تعداد عملیاتهایی که اف-4های ایران در خاک عراق مبادرت به سوختگیری هوایی کردند به کمتر از انگشتان دست برسد.
البته عمده این نقص، به روش سوختگیری هوایی فانتوم که از نوع ماده است، برمی گردد. در حالی که در همان سالها، میراژهای اف-1 عراقی، با بهره گیری از قابلیت سوختگیری جنگنده از جنگنده، تا عمق قابل توجهی از خاک ایران و حتی تا مازندران نفوذ می کردند. البته اف-14های نهاجا نیز که سامانه سوختگیری آنها از نوع لوله ای می باشد، تجربه سوختگیری از فانتوم ها را داشتند، اما اف-14ها اساساً مأموریت دیگری غیر از نفوذ به عمق خاک دشمن دارند.
با این روش سوختگیری، جنگنده ای که نقش سوخترسان را ایفا می کند نیز تا میزان زیادی از بیشینه برد خود به همراه گروه بمباران کننده وارد فضای دشمن می شود و در منطقه ای امن، با سوخت دهی به گروه حمله، راه برگشت را در پیش می گیرد و هواپیماهای حمله کننده می توانند به برد بیشتری دست یابند. حال با احیای این قابلیت در سوخو-24های نهاجا این بمب افکن تاکتیکی 22ونیم متری، قابلیت رسیدن به مسافت بیش از 1800 کیلومتری را با حمل محموله جنگی یافته است؛ مسافتی که برای ضربه زدن به هر هدفی تا شرق دریای مدیترانه کاملاً کافی است.

از دیگر توانمندی های احیا شده این پرنده، توانایی بمباران دقیق در شب است که به معنای حمله به دشمن در تمام ساعات شبانه روز خواهد بود. در شب به دلیل کاهش قابل توجه امکان رؤیت شدن چشمی، احتمال موفقیت حمله با توجه به عنصر مهم غافلگیری، بالاتر است. همچنین طبق اعلام معاون عملیات نیروی هوایی ارتش، سامانه های الکترونیکی این هواپیما نیز احیا و موشک های دوربرد آن نیز عملیاتی شده است.

* توانایی سوخو 24 برای مقابله با پاتریوت آمریکا
با رجوع به منابع، این موشک ها می تواند شامل انواع کی-اچ 28،58،59،31 به ترتیب با بیشینه برد 110، 250، 285 و 110 کیلومتر در مدل های مختلف آنها باشد. موشک های یاد شده عمدتاً ضد رادار و ضدکشتی هستند هر چند که در فهرست تسلیحات فنسر، موشک های هوا به سطح هدایت تلویزیونی با برد چند ده کیلومتر نیز دیده می شود.
نمونه های نمایش داده شده طی ماههای اخیر در کشور، شامل موشک ضد رادار کی-اچ 58 و موشک های هدایت لیزری و اپتیکی کی-اچ-29 و موشک کی-اچ-25 می شود. موشک کی-اچ-25 در مدلهای مختلف برد 10 تا 40 کیلومتر داشته و دارای مدل های متنوع هدایت از جمله راداری، لیزری، اپتیکی و ضد رادار بوده و سرعتی از 300 تا 670 متر بر ثانیه دارد که باید سرعتی هواپیما در لحظه پرتاب را نیز به عنوان عامل کمکی در نظر داشت.

موشک کی-اچ-58 بردی حدود 46 تا 250 کیلومتر و سرعت 3.6 ماخ معادل 3823 تا 4410 کیلومتر بر ساعت بسته به ارتفاع پرتاب دارد. سرعت سرسام آور این موشک علاوه بر دشوار کردن امکان انهدام آن توسط سامانه های دفاعی و گرفتن فرصت واکنش از دشمن، اجرای عملیات سرکوب پدافند هوایی دشمن را نیز با سرعت بیشتری ممکن می سازد زیرا این سرعت ها معادل 1062 تا 1225 متر در هر ثانیه است یعنی تا عقربه ثانیه شمار ساعت، یک گام به جلو حرکت می کند، موشک مذکور بیش از یک کیلومتر به سوی هدف پیشروی کرده و بنابراین در کمتر از یک دقیقه با سر جنگی 149 کیلوگرمی خود به بردهای زیر 75 کیلومتر دست می یابد و برای انهدام مجموعه های راداری سامانه دفاع هوایی پاتریوت آمریکا با بیشترین برد 160 کیلومتر، نهایتاً به 2.5 دقیقه زمان نیاز دارد.
با در اختیار داشتن و عملیاتی کردن این نوع از موشک ها، عملاً نیروی هوایی کشورمان صاحب توان چشمگیری در عملیات سرکوب پدافند هوایی دشمن شده است؛ توانی که به معنای در هم شکستن دیوارهای قلعه دشمن تلقی می شود.

به گزارش مشرق، موشک های کی-اچ-29 بردهای 10 تا 30 کیلومتر را در نمونه های مختلف پوشش می دهد و با سرجنگی 320 کیلوگرمی خود، اهداف بزرگ نیز از نابودی در امان نخواهند بود. این موشک ها با توجه به رده مأموریتی خود از سرعت مناسبی برخوردار هستند که بین 250 تا حدود 410 متر بر ثانیه در نمونه های مختلف است. این سلاح ها در زمره تسلیحات هدایت دقیق سوخو-24های نهاجا قرار داشته و در عملیات ضربتی، بسیار مورد توجه قرار دارند.

بدین ترتیب می توان سوخو-24 فنسر را که قابلیت حمل حداکثر 8000 کیلوگرم محموله جنگی را دارد، یکی از دستان بلند نهاجا برای مأموریت های آینده دانست. احیای قابلیت های الکترونیکی، از جمله سامانه های جنگ الکترونیک و ضد جنگ الکترونیک به اجرای امن تر و افزایش بقاپذیری در مأموریت های نفوذی در خاک دشمن کمک شایانی می کند و شاید به جرأت بتوان گفت در عصر حاضر بدون پشتیبانی الکترونیکی نمی توان در صحنه نبرد کاری از پیش برد.

پس از پایان جنگ تحمیلی، جمهوری اسلامی ایران به تعدادی هواپیمای بمب افکن ضربتی سوخوی 24 دست پیدا کرد که این هواپیماها، مزیت خاصی را به نیروی هوایی کشورمان می داد؛ هواپیمای ضربتی با بالهای متغیر که توان پرواز در ارتفاع بسیار پایین و حمله به اهداف استراتژیک دشمن را دارند.
 



بمب افکن ضربتی سوخوی 24 نهاجا


در ادامه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تعداد بیشتری از این هواپیمای ارزشمند را دریافت کرد و در کنار آن و با توجه به درس های جنگ 8 ساله، استفاده از مهمات دورایستا برای این هواپیمای تهاجمی در دستور کار قرار گرفت.

در این مطلب به دو نمونه از مهمات خواهیم پرداخت که نقش بسیار مهی در افزایش نقش آفندی نیروی هوایی ارتش داشته و در حقیقت به عنوان سلاح های استراتژیک نهاجا می توان از آنها نام برد. این دو سلاح یکی موشک ضد رادار KH-58 و دیگری بمب سنگر شکن KAB-1500 به عنوان سنگین ترین بمب هواپرتاب موجود در زرادخانه نهاجا است.

موشک KH-58

این موشک ضد رادار در زمان شوروی سابق مراحل طراحی و توسعه خود را گذرانده و از سال 1982 در نیروی هوایی ارتش شوروی سابق وارد خدمت شد. در دهه 1980 میلادی مدل ارتقاء یافته این موشک با عنوان KH-58U به خدمت ارتش شوروی وارد شد و مدل صادراتی آن نیز بر پایه همین موشک با عنوان KH-58E ساخته شد. در سالهای بعد چند مدل دیگر از این موشک برای بازار صادارات طراحی و ساخته شدند.
 



موشک KH-58 در کنار سوخوی 24 روسی


با توجه به ورود عمده این مهمات در اوایل دهه 1990 میلادی و عدم وجود اعلام رسمی در مورد مدل دقیق مورد خدمت در نهاجا می توان مدل در حال خدمت در ایران را گونه E تصور کرد. برد این موشک بین 40 تا 200 کیلومتر و سرعت آن در حدود 3.6 برابر سرعت صوت می باشد.

3.6 برابر سرعت صوت یعنی این موشک هر 1234 متر را در یک ثانیه طی می کند و فرضا، برای انهدام مجموعه های راداری سامانه دفاع هوایی پاتریوت آمریکا با بیشترین برد 160 کیلومتر، نهایتاً به 2 الی 2.5 دقیقه زمان با توجه به شرایط پرتاب نیاز دارد.

برد این موشک همانطور که در بالا به آن اشاره شد از 40 تا 200 کیلومتر متغیر است و این عامل بستگی به ارتفاع رهاسازی موشک مورد نظر دارد. هر چه ارتفاع رهاسازی بیشتر باشد برد این موشک نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

البته به دلیل توانایی بالای سوخوی 24 در پروازهای ارتفاع پایین و نفوذ به درون عمق دشمن نیاز آنچنانی برای افزایش ارتفاع به منظور بدست آوردن بیشینه برد نیز احساس نمی شود. سرعت بسیار بالا به همراه جستجوگر غیرفعال نصب شده در این موشک زمان واکنش برای دشمن را بسیار کاهش و احتمال برخورد موفقیت آمیز را بسیار افزایش می دهد.
 



موشک KH-58 در جریان یکی از رژه های نیروهای مسلح


این موشک از یک موتور سوخت جامد نیرو گرفته و وزن کلی آن 650 کیلوگرم و وزن سرجنگی آن 149 کیلوگرم ماده شدید الانفجار است. این موشک برای اولین بار نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را به توانایی "سرکوب پدافند هوایی دشمن" مجهز کرد که یکی از مهمترین شاخصه های امروزی برای یک نیروی هوایی به شمار می آید.

با توجه به افزایش برد سامانه های پدافند هوایی در چند دهه اخیر لزوم وجود یک چنین قابلیتی در هر نیروی هوایی بسیار لازم به شمار می آید.

KAB-1500

امروزه بمب های سنگر شکن نقش مهمی در حملات هوایی بر علیه اهداف سطحی را به عهده دارند. در بسیاری از اوقات نیروی مهاجم تنها یک فرصت برای حمله به یک نقطه استراتژیک را دارد و باید در همان حمله ضربه کاری را به هدف وارد کند. هواپیماهای قرار گرفته در آشیانه های ضد بمب، سنگرها و ذاغه های مهمات، آشیانه های بتونی مخصوص سامانه های راداری و پست های فرماندهی و یا هر گونه هدف محافظت شده به وسیله ترکیباتی مثل بتون مسلح برای هر نیروی تهاجمی بسیار دردسر ساز هستند.

بمب های سبک وزن حتی با داشتن دقت بالا، از پس بسیاری از این اهداف برنخواهند آمد.
 



بمب هدایت لیزری KAB-1500L


بمب KAB-1500L موجود در خدمت نهاجا که برای اهداف فوق مورد استفاده قرار می گیرند، از گونه هدایت لیزری بوده و در مجموع 1500 کیلوگرم وزن دارد. این بمب همانگونه که در بالا نیز به آن اشاره شد سنگین ترین بمب هواپرتاب نیروی هوایی ارتش به حساب می آید.

این بمب به طور معمول از ارتفاع 8 هزار متری پرتاب شده و می تواند مسافتی تا حد 17 کیلومتر را، بسته به شرایط پرتابی طی کند.
 



سامانه هدف گیری کایرا در هواپیمای سوخوی 24


نحوه کار این بمب ها اینگونه است که به محض برخورد به سطح مورد نظر منفجر نشده و در هدف نفوذ کرده و سپس انهدام صورت می گیرد. برای هدفگیری این بمب هواپیمای سوخوی 24 به سامانه "کایرا" مجهز است که یافتن هدف و قفل بر روی آن را انجام می دهد.

این بمب پس از رها شدن توان نفوذ در 2 متر بتون مسلح و 20 متر خاک را دارد. وزن مواد منفجره به کار رفته در این بمب در حدود 440 کیلوگرم برآورد می شود. این وزن بالا به همراه شتاب حاصل از پرتاب و انفجار پس از نفوذ در هدف KAB-1500 را برای هر هدفی به یک کابوس واقعی تبدیل می کند.